ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના સંબંધો હંમેશા આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં ચર્ચાનો વિષય રહ્યા છે. પરંતુ તાજેતરમાં જર્મન અખબાર FAZ એ એક એવી વાત પ્રકાશિત કરી છે કે જેને લઈને ચર્ચા તેજ બની છે. અખબાર મુજબ, અમેરિકાના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં નરેન્દ્ર મોદીને ઓછામાં ઓછી 4 વાર ફોન કર્યો, પરંતુ પીએમ મોદીએ તેનો જવાબ આપ્યો જ નહીં.
શું આ માત્ર વ્યક્તિગત નારાજગી છે કે પછી એક સારી રીતે વિચારીને લેવાયેલ કૂટનીતિક પગલું? ચાલો જાણીએ વિગતવાર.
📞 ટ્રમ્પના ફોનનો જવાબ કેમ ન મળ્યો?
- ટ્રમ્પ વારંવાર ભારત-પાકિસ્તાન સીઝફાયરનો ક્રેડિટ લેતા રહ્યા છે (40થી વધુ વખત).
- અમેરિકાએ ભારતને વારંવાર ટેરિફ ઘટાડવા દબાણ કર્યું.
- રશિયાથી ભારતે સસ્તું કાચું તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું, જે અમેરિકા માટે અપ્રિય હતું.
- ટ્રમ્પની “ડીલ મેકિંગ” સ્ટાઈલ ઘણી વાર એકતરફી રહી છે – પહેલાં દબાણ, પછી પબ્લિકલી જાહેરાત.
👉 આ પરિસ્થિતિમાં, પીએમ મોદીએ ફોન ન ઉઠાવવો એ માત્ર ગુસ્સાનો સંકેત નહીં, પરંતુ એક વ્યૂહાત્મક નિર્ણય હોઈ શકે છે.
🇮🇳 ભારત-અમેરિકા સંબંધોની હાલત
| મુદ્દો | અમેરિકાનો અભિગમ | ભારતની સ્થિતિ |
|---|---|---|
| રશિયાથી તેલ ખરીદી | રોકવાનો દબાણ | ખરીદી ચાલુ |
| ટ્રેડ ડીલ | ટેરિફ ઘટાડવા માંગ | 50% સુધી જાળવ્યા |
| પાકિસ્તાન-સીઝફાયર | ટ્રમ્પે ક્રેડિટ લીધું | ભારતે કહ્યું – “બાઈલેટરલ નિર્ણય” |
| QUAD સહકાર | આગળ ધપાવવાનો આગ્રહ | ભારત જોડાયેલ |
👉 આ ટેબલ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ભારત અમેરિકાને “હા” તો કહે છે પરંતુ શરતો પર નહીં, પોતાના હિતમાં જ પગલાં ભરે છે.
⚖️ વિયેતનામનું ઉદાહરણ અને ભારત માટે પાઠ
ટ્રમ્પના કાર્યકાળ દરમિયાન વિયેતનામ પર ઘણી સખતાઈ કરવામાં આવી:
- 2019માં તેને “કરન્સી મેનિપ્યુલેટર” જાહેર કરાયું.
- તેના નિકાસ પર (ટાયર, ફર્નિચર, ટેક્સટાઇલ્સ) પર ટેરિફ વધારાયા.
- વેપાર સંબંધો અમેરિકાની શરતો પર ચાલવા માટે દબાણ કરવામાં આવ્યું.
👉 ભારત માટે આ એક મોટો સંકેત છે – જો અમેરિકા સામે નમવું, તો દેશી ઉદ્યોગોને નુકસાન થઈ શકે છે.
🛢️ તેલ અને ગ્લોબલ સાઉથની રાજનીતિ
- ભારતે રશિયાથી સસ્તુ કાચું તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું.
- અમેરિકાની ચેતવણી છતાં ભારતે આ પગલું લીધું, જેથી “Global South” માં તેની વિશ્વસનીયતા જળવાઈ રહે.
- જો ભારત અમેરિકાના દબાણ હેઠળ હોત, તો અન્ય વિકસતા દેશોમાં તેની છબી કમજોર થાત.
👉 એટલે પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પની વાત અવગણવી એ એનર્જી સિક્યુરિટી માટે પણ જરૂરી બની.
📊 Matrix – Modi vs Trump Diplomacy
| મુદ્દો | ટ્રમ્પનો અભિગમ | મોદીની વ્યૂહરચના | પરિણામ |
|---|---|---|---|
| સીઝફાયર ક્રેડિટ | ટ્રમ્પે પોતાને ક્રેડિટ આપ્યો | મોદી – “બાઈલેટરલ” | અમેરિકા અસંતુષ્ટ |
| તેલ ખરીદી | રોકવા દબાણ | ભારતે ચાલુ રાખ્યું | ગ્લોબલ સાઉથમાં લીડરશિપ |
| ટ્રેડ ડીલ | ટેરિફ ઘટાડવા આગ્રહ | ભારતે ઈનકાર કર્યો | વેપાર તંગ |
| ફોન કોલ્સ | વારંવાર કોલ | ફોન ન ઉઠાવ્યો | રાજનીતિક સંદેશો સ્પષ્ટ |
🗣️ એક્સપર્ટ્સની મંતવ્યો
- Foreign Policy Expert: “આ પગલું ભારતની સ્વતંત્ર નીતિનો સંકેત છે. ભારત હવે અમેરિકાના દબાણમાં નથી.”
- Economist: “જો ભારતે ટેરિફ ઘટાડ્યા હોત, તો દેશી MSME અને મેન્યુફેક્ચરિંગ ઉદ્યોગો પર ગંભીર અસર થાત.”
- Strategic Analyst: “ટ્રમ્પની ડીલ મેકિંગ સ્ટાઈલથી બચવા મોદીનો નિર્ણય યોગ્ય હતો.”
🌍 ભારતની સ્વતંત્ર વિદેશ નીતિ
છેલ્લાં કેટલાંય વર્ષોમાં ભારતે સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે તે હવે માત્ર “અલાઈડ પાર્ટનર” નહીં પણ એક ગ્લોબલ પાવર સેન્ટર તરીકે ઉભરવા માગે છે. અમેરિકા, ચીન, રશિયા જેવા મોટા દેશો વચ્ચે સંતુલન જાળવવું એ ભારત માટે પડકાર પણ છે અને અવસર પણ. ટ્રમ્પના ફોન કોલ્સ અવગણવાનું પગલું એ જ દર્શાવે છે કે ભારત પોતાના શરતો અને હિતને પ્રાથમિકતા આપે છે, ભલે તે વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી દેશ સામે જ કેમ ન હોય.
💡 ભવિષ્યના સંકેતો
આ ઘટના માત્ર હાલના રાજકીય તણાવનો ભાગ નથી, પણ ભવિષ્ય માટેનો સ્પષ્ટ સંકેત છે. ભારત પોતાની નીતિઓ પર સમજૂતી નહીં કરે અને દરેક વૈશ્વિક ચર્ચામાં સમાન ભાગીદાર તરીકે સ્થાન મેળવવા માંગે છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે 21મી સદીમાં ભારત કોઈના દબાણ હેઠળ નહીં, પણ પોતાના આત્મવિશ્વાસ અને આર્થિક શક્તિથી વિશ્વ રાજનીતિમાં આગવું સ્થાન મેળવશે.
✍️ નિષ્કર્ષ
- ટ્રમ્પનો ફોન ન ઉઠાવવો માત્ર ગુસ્સાનો પરિણામ નથી, પણ રણનીતિક કૂટનીતિ છે.
- ભારત અમેરિકાની સાથે સંબંધો જાળવી રાખવા માંગે છે, પરંતુ પોતાની શરતો પર.
- વિયેતનામ જેવી સ્થિતિમાંથી શીખીને, ભારત પોતાનો વેપાર અને ઉદ્યોગ સુરક્ષિત રાખવા માંગે છે.
- રશિયાથી તેલ ખરીદી અને Global South ને નેતૃત્વ આપવું ભારતના લાંબા ગાળાના હિતમાં છે.
- અંતે, ભારતનો સંદેશ સ્પષ્ટ છે – “India will not bow to pressure.”
