ભારત સરકારના સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સેસ (CBDT) દ્વારા નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે આવકવેરા રિટર્ન (ITR) ફાઇલ કરવાની છેલ્લી તારીખ 15 સપ્ટેમ્બર, 2025 નક્કી કરવામાં આવી છે. આજથી ફક્ત 3 દિવસ જ બાકી રહ્યા છે. જો તમે આ સમયમર્યાદા ચૂકી જશો, તો તમારે માત્ર લેટ ફી જ નહીં ભરવી પડે પરંતુ અનેક ગંભીર પરિણામોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. ચાલો વિગતવાર જાણીએ:
સમયસર ITR ન ભરવાના મુખ્ય પરિણામો
| મુદ્દો | પરિણામ |
|---|---|
| લેટ ફી | ₹5,000 સુધી (આવક ₹5 લાખથી ઓછી હોય તો ફક્ત ₹1,000) |
| વ્યાજ | કલમ 234A, 234B, 234C હેઠળ 1% માસિક વ્યાજ |
| રિફંડમાં વિલંબ | ITR મોડી ફાઇલ કરવાથી રિફંડ મોડું મળશે |
| કડક તપાસ | મોડી ફાઇલિંગ પર IT વિભાગ વધુ તપાસ કરી શકે |
| કાનૂની કાર્યવાહી | સતત ITR ન ભરવાથી કોર્ટ કેસ અને જેલ સજા શક્ય |
લેટ ફી અને દંડની વિગતો (Section 234F)
- આવક ₹5 લાખથી ઓછી → લેટ ફી ₹1,000
- આવક ₹5 લાખથી વધુ → લેટ ફી ₹5,000
- આ ફી ભર્યા વગર ITR સ્વીકારવામાં આવશે નહીં.
વ્યાજ (Section 234A, 234B, 234C)
- જો તમારે ટેક્સ ચૂકવવાનો બાકી રહ્યો છે અને તમે ITR મોડી ફાઇલ કરો છો તો દર મહિને 1% વ્યાજ લાગશે.
- ઉદાહરણ તરીકે, જો તમારે ₹50,000 ટેક્સ બાકી છે અને તમે 3 મહિના મોડા છો → ₹1,500 વધારાનો વ્યાજ ભરવો પડશે.
રિફંડમાં વિલંબ
જો તમારો TDS વધુ કાપાયો હોય અને તમારે રિફંડ મળવાનું હોય તો મોડી ITR ફાઇલ કરવાથી રિફંડની પ્રક્રિયા અટકી શકે છે. આર્થિક રીતે તે તમારા માટે નુકસાનકારક સાબિત થશે.
કાનૂની જોખમ
ગયા વર્ષે 2024માં જ દિલ્હીમાં એક મહિલાને સમયસર ITR ન ભરવા બદલ જેલ સજા ફટકારાઈ હતી. આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ITR ફાઇલ ન કરવું ફક્ત નાણાકીય નહીં પરંતુ કાનૂની જોખમ પણ લાવે છે.
ITR સમયસર ભરવાના ફાયદા
- દંડ અને વ્યાજથી બચી શકો.
- રિફંડ ઝડપથી મેળવી શકો.
- બેંક લોન માટે ફાયદાકારક સાબિત થાય છે (ITR એ આવકનો પુરાવો છે).
- કાનૂની મુશ્કેલીથી બચી શકો.
- નાણાકીય પ્રોફાઈલ મજબૂત બને છે.
વિકલ્પ: મોડી ITR (Belated Return)
જો તમે 15 સપ્ટેમ્બર ચૂકી જશો, તો પણ તમે 31 ડિસેમ્બર, 2025 સુધીમાં મોડી ITR ફાઇલ કરી શકો છો, પરંતુ:
- તમને લેટ ફી ભરવી પડશે.
- ટેક્સ પર વ્યાજ લાગશે.
- કેટલીક કટોકટીમાં (જેમ કે લોસ કૅરી ફોરવર્ડ) તમને લાભ નહીં મળે.
મેટ્રિક્સ: ITR ફાઇલિંગ ટ્રેન્ડ્સ
| વર્ષ | સમયસર ITR (લાખોમાં) | મોડી ITR (લાખોમાં) | લેટ ફી વસુલ (₹ કરોડમાં) |
| 2022 | 5.8 | 0.9 | 350 |
| 2023 | 6.4 | 1.1 | 470 |
| 2024 | 7.0 | 1.3 | 520 |
| 2025* | અંદાજે 7.5 | 1.5 | 600+ |
(*અંદાજિત આંકડા)
સામાન્ય ભૂલો જે લોકો કરે છે
- લાસ્ટ મિનિટ સુધી રાહ જોવી.
- તમામ દસ્તાવેજો (Form 16, TDS, બેંક સ્ટેટમેન્ટ) તૈયાર ન રાખવા.
- ટેક્સ પેમેન્ટ કર્યા વગર ITR ફાઇલ કરવાનો પ્રયાસ.
- ઓનલાઇન પોર્ટલ પર ભૂલો કરવી.
નિષ્કર્ષ
જો તમે હજુ સુધી તમારો ITR ફાઇલ કર્યો નથી, તો આજથી જ તેની તૈયારી શરૂ કરો. ફક્ત 3 દિવસ બાકી છે. મોડી ફાઇલિંગ તમને દંડ, વ્યાજ, રિફંડ વિલંબ અને કાનૂની જોખમો તરફ ધકેલી શકે છે.
👉 યાદ રાખો, સમયસર ITR ફાઇલ કરવું ફક્ત ફરજ જ નહીં પરંતુ તમારા નાણાકીય ભવિષ્ય માટે જરૂરી છે.
