પરિચય

ભારતમાં ટેક્સેશન (Taxation) એ દરેક નાગરિક માટે ફરજિયાત કાનૂની જવાબદારી છે. પરંતુ જ્યારે વાત આવે છે વિદેશી આવક (Foreign Income) અને NRI (Non-Resident Indian) લોકોની, ત્યારે નિયમો વધુ જટિલ બની જાય છે.
સવાલ એ છે –

• શું વિદેશમાં કમાવેલી આવક પર ભારતમાં ટેક્સ લાગશે?
• NRI ક્યારે ટેક્સ ભરવા માટે જવાબદાર છે?
• નવી બજેટમાં થયેલા ફેરફારો શું કહે છે?

આ લેખમાં આપણે આ બધા મુદ્દાઓને સરળ ભાષામાં સમજીશું.

---

NRI કોણ કહેવાય? – રેસિડન્સી રૂલ

ટેક્સેશન માટે પ્રથમ સમજવું પડે કે તમે રેસિડન્ટ છો કે NRI છો.

આવકવેરા કાયદા મુજબ રેસિડન્સી ટેસ્ટ (Residency Test)

પરિસ્થિતિ	સ્ટેટસ
જો કોઈ વ્યક્તિ એક નાણાકીય વર્ષમાં 182 દિવસ કે તેથી વધુ ભારતમાં રહે છે	Resident
જો વ્યક્તિ છેલ્લા 4 વર્ષમાં 365 દિવસ કે તેથી વધુ ભારતમાં રહ્યો હોય અને વર્તમાન વર્ષમાં 60 દિવસ કે તેથી વધુ રહ્યો હોય	Resident
ઉપરોક્ત શરતો પૂર્ણ ન થાય	Non-Resident (NRI)

🔹 એટલે કે, તમે ક્યાં રહે છો તે મુજબ તમારો ટેક્સ સ્ટેટસ નક્કી થાય છે.

---

વિદેશી આવક (Foreign Income) પર ટેક્સ ક્યારે લાગશે?

1. Resident (ભારતમાં રહેતા લોકો)
   • તેમની વિશ્વભરની આવક (Global Income) ભારતમાં ટેક્સેબલ છે.
   • ઉદાહરણ: જો અમદાવાદમાં રહેતા વ્યક્તિને USA માંથી સેલેરી મળે છે, તો તે પણ ભારતમાં ટેક્સેબલ છે.
2. NRI (Non-Resident Indians)
   • માત્ર ભારતમાં કમાવેલી અથવા ભારતમાં પ્રાપ્ત થયેલી આવક પર ટેક્સ લાગશે.
   • વિદેશમાં કમાવેલી સેલેરી અથવા બિઝનેસ ઇન્કમ ભારતમાં ટેક્સેબલ નથી.

---

Double Taxation Avoidance Agreement (DTAA)

ઘણા NRI લોકો માટે સૌથી મોટો પ્રશ્ન – “શું મને બે દેશોમાં ટેક્સ ભરવો પડશે?”

👉 નહીં, ભારતે અનેક દેશો સાથે DTAA (ડબલ ટેક્શન અવોઇડન્સ એગ્રીમેન્ટ) સાઇન કર્યું છે.

• જો કોઈ આવક પર વિદેશમાં ટેક્સ ચૂકવવામાં આવ્યો હોય, તો ભારતે તેની સામે રાહત આપે છે.
• ઉદાહરણ: USA માં કમાવેલી સેલેરી પર ત્યાં ટેક્સ ભર્યો હોય તો ભારતમાં ફરીથી ડબલ ટેક્સ નહિ લાગે.

---

બજેટ 2025 – નવા ફેરફારો

• ક્રિપ્ટો ઇન્કમ – 30% ટેક્સ + 1% TDS.
• લોટરી / ગેમિંગ / ઇનામ – 30% ટેક્સ.
• મ્યુચ્યુઅલ ફંડ –
  • Equity → શેર્સ મુજબ ટેક્સ.
  • Debt Fund → સ્લેબ મુજબ ટેક્સ.
• ગિફ્ટ – 50,000 થી વધુના ગિફ્ટ ટેક્સેબલ, પરંતુ લગ્ન પ્રસંગે મળેલા ગિફ્ટ ટેક્સ ફ્રી.
• કેશ ડિપોઝિટ – સીધો ટેક્સ નહીં, પણ 10 લાખથી વધુ હોય તો IT વિભાગને રિપોર્ટ.

---

મેટ્રિક્સ: કોણે કઈ આવક પર ટેક્સ ભરવો?

કેટેગરી	ભારતમાં કમાવેલી આવક	વિદેશમાં કમાવેલી આવક
Resident	✅ ટેક્સ લાગશે	✅ ટેક્સ લાગશે
NRI	✅ ટેક્સ લાગશે	❌ ટેક્સ લાગશે નહીં

---

ઉદાહરણો દ્વારા સમજીએ

Example 1:

રાકેશ USA માં રહે છે (NRI). તેને USA માંથી સેલેરી મળે છે અને ભારતમાં FD પરથી ઈન્ટરેસ્ટ મળે છે.

• USA સેલેરી → ભારતમાં ટેક્સ નહીં.
• FD ઈન્ટરેસ્ટ → ભારતમાં ટેક્સ લાગશે.

Example 2:

નીતા અમદાવાદમાં રહે છે (Resident). તેને London માંથી સેલેરી મળે છે.

• આ આવક ભારતમાં પણ ટેક્સેબલ ગણાશે.

---

NRI માટે જરૂરી માહિતી

1. PAN Card ફરજિયાત જો ભારતમાં આવક હોય તો.
2. NRE Account પર મળેલો ઈન્ટરેસ્ટ ટેક્સ ફ્રી છે.
3. NRO Account પર મળેલો ઈન્ટરેસ્ટ ટેક્સેબલ છે.
4. DTAA ફોર્મ (Form 10F) ભરવું પડે છે જો ડબલ ટેક્શનમાંથી રાહત લેવી હોય.

---

રોકાણકારો અને ટેક્સ સ્ટ્રેટેજી

• Mutual Funds SIP → લાંબા ગાળે Tax-Efficient.
• NPS / PPF → Tax-Free Limit વધારીને ફાયદો.
• Insurance Policies → કેટલાક કેસમાં ટેક્સ સક્ષમ.

---

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQs)

Q1. શું NRI ને ભારતમાં રિટર્ન ફાઈલ કરવું ફરજિયાત છે?
👉 હા, જો ભારતમાં આવક હોય તો.

Q2. NRE Account પર ટેક્સ કેમ નથી લાગતો?
👉 કારણ કે તે Foreign Remittance ગણાય છે.

Q3. શું NRIs ને ક્રિપ્ટો ટેક્સ લાગશે?
👉 જો ભારતમાં ક્રિપ્ટો ટ્રાન્ઝેક્શન થાય તો હા.

Q4. DTAA માટે કયા ડોક્યુમેન્ટ્સ જરૂરી છે?
👉 Tax Residency Certificate (TRC), PAN, Form 10F.

Q5. શું NRIs ને ગિફ્ટ ટેક્સ લાગશે?
👉 જો ભારતમાં મળેલો ગિફ્ટ હોય અને તે 50,000 થી વધુ હોય.

---

નિષ્કર્ષ

NRI અને Resident બંને માટે ટેક્સ કાયદા અલગ છે. જો તમે ભારતમાં Resident છો તો તમારી Global Income પર ટેક્સ લાગશે. પરંતુ જો તમે NRI છો તો ફક્ત ભારતમાં કમાવેલી આવક પર ટેક્સ ભરવો પડશે. DTAA ના નિયમો સમજીને તમે ડબલ ટેક્શનમાંથી બચી શકો છો.

---

📝 નોંધ (Disclaimer)

આ લેખ માત્ર શૈક્ષણિક અને જાણકારી માટે છે. આ કોઈપણ પ્રકારની નાણાકીય સલાહ નથી. ટેક્સ સંબંધિત નિર્ણય લેતા પહેલા તમારા ચાર્ટર્ડ અકાઉન્ટન્ટ અથવા ટેક્સ એક્સપર્ટ ની સલાહ અવશ્ય લો.