ભારતના સૌથી અમીર 10 પરિવારો : 2025ની અપડેટેડ યાદી
ભારતમાં પારિવારિક વ્યવસાયોની પરંપરા ખૂબ જ મજબૂત છે. મોટા ભાગના અગ્રણી ઉદ્યોગો આજે પણ પરિવાર દ્વારા સંચાલિત થાય છે અને દેશના અર્થતંત્રમાં મહત્ત્વનું યોગદાન આપે છે. તાજેતરમાં જ હુરુન ઇન્ડિયાએ તેની “Most Valuable Family Businesses 2025” રિપોર્ટ જાહેર કર્યો છે, જેમાં ભારતના સૌથી ધનિક પરિવારોની યાદી આપવામાં આવી છે. આ યાદીમાં માત્ર મૂડી જ નહીં, પરંતુ તેમની વ્યવસાયિક હિસ્સેદારી, ઉદ્યોગમાં પ્રભાવ, અને ભાવિ વૃદ્ધિ ક્ષમતા પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવી છે.
1. અંબાણી પરિવાર – ₹28.2 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Reliance Industries
મુકેશ અંબાણીના નેતૃત્વમાં રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝે ઊર્જા, પેટ્રોકેમિકલ્સ, ડિજિટલ અને રિટેલ ક્ષેત્રોમાં મજબૂત પ્રભુત્વ જાળવ્યું છે. 1957માં ધીરુભાઈ અંબાણીએ શરૂઆત કરેલો વ્યવસાય આજે બીજી પેઢી દ્વારા સફળતાપૂર્વક આગળ ધપાવવામાં આવી રહ્યો છે.
- માર્કેટ વેલ્યુ: લગભગ ₹21 લાખ કરોડ
- રોજગાર: 3 લાખથી વધુ લોકો
- 2025માં રિલાયન્સ જિઓ અને રિટેલ સેગમેન્ટનો નફો 20%થી વધુ વધી ગયો.
2. બિરલા પરિવાર – ₹6.5 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Aditya Birla Group
સિમેન્ટ, મેટલ્સ, ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસિસ અને ફેશન રિટેલ સુધીના વિસ્તૃત પોર્ટફોલિયોને કારણે બિરલા પરિવાર ભારતના ટોચના ઉદ્યોગપતિ પરિવારોમાં છે. કુમાર મંગલમ બિરલાના નેતૃત્વમાં ગ્રુપે ગ્રીન એનર્જી અને નવા મટિરિયલ્સમાં મોટું રોકાણ કર્યું છે.
- સ્થાપના: 1857
- 2025માં વિદેશી બજારોમાંથી 35% આવક.
3. જિંદાલ પરિવાર – ₹5.7 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: JSW Group
સ્ટીલ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ક્ષેત્રમાં અગ્રણી. સજ્જન જિંદાલના નેતૃત્વમાં કંપનીએ રિન્યુએબલ એનર્જી પ્રોજેક્ટ્સમાં પ્રવેશ કર્યો છે.
- ઉત્પાદન ક્ષમતા: 28 મિલિયન ટન સ્ટીલ પ્રતિ વર્ષ
- નિકાસ બજાર: 50થી વધુ દેશો.
4. બજાજ પરિવાર – ₹5.6 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Bajaj Group
ઓટોમોબાઇલ, ફાઇનાન્સ અને ઇલેક્ટ્રિકલ્સમાં મજબૂત બ્રાન્ડ. 2025માં બજાજ ઓટોએ ઇલેક્ટ્રિક સ્કૂટર સેગમેન્ટમાં આગેવાની મેળવી.
5. મહિન્દ્ર પરિવાર – ₹5.4 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Mahindra Group
ઓટોમોબાઇલ, એરોસ્પેસ, આઇટી, હૉસ્પિટાલિટી સહિતના ક્ષેત્રોમાં કાર્યરત. આનંદ મહિન્દ્રાના નેતૃત્વમાં ગ્રુપે ઇવી અને એગ્રી-ટેકમાં નવી પહેલ શરૂ કરી છે.
6. નાદર પરિવાર – ₹4.7 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: HCL Technologies
શિવ નાદર દ્વારા સ્થાપિત આ કંપની આજે વિશ્વની અગ્રણી આઇટી સર્વિસ પ્રદાતાઓમાંની એક છે. 2025માં AI અને ક્લાઉડ સર્વિસીસમાં મોટું રોકાણ.
7. મુરુગપ્પા પરિવાર – ₹2.9 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Murugappa Group
એગ્રીકલ્ચર, સાયકલ મેન્યુફેક્ચરિંગ, ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસિસમાં મજબૂત હાજરી.
8. પ્રેમજી પરિવાર – ₹2.8 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Wipro Limited
અઝીમ પ્રેમજીના નેતૃત્વમાં Wipro એ આઇટી ઉદ્યોગમાં વૈશ્વિક સ્તરે નામ કમાયું. CSR પ્રવૃત્તિઓ માટે પણ પ્રસિદ્ધ.
9. અનિલ અગ્રવાલ પરિવાર – ₹2.6 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Vedanta Resources
મેટલ્સ અને માઇનિંગ ક્ષેત્રમાં અગ્રણી, 2025માં ગ્રીન મેટલ્સ પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ.
10. દાની, ચોક્સી અને વકીલ પરિવાર – ₹2.2 લાખ કરોડ
વ્યવસાય: Asian Paints
ભારતની સૌથી મોટી પેઇન્ટ મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની, 65થી વધુ દેશોમાં હાજરી.
ભારતના ધનિક પરિવારોના મુખ્ય લક્ષણો (Matrix Overview)
| ક્રમાંક | પરિવાર | નેટવર્થ (₹ લાખ કરોડ) | મુખ્ય ક્ષેત્ર | સ્થાપના વર્ષ | રોજગાર સંખ્યા |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | અંબાણી | 28.2 | ઊર્જા, રિટેલ, ડિજિટલ | 1957 | 3 લાખ+ |
| 2 | બિરલા | 6.5 | સિમેન્ટ, મેટલ, ફાઇનાન્સ | 1857 | 1.4 લાખ+ |
| 3 | જિંદાલ | 5.7 | સ્ટીલ, ઇન્ફ્રા | 1982 | 50,000+ |
| 4 | બજાજ | 5.6 | ઓટો, ફાઇનાન્સ | 1926 | 60,000+ |
| 5 | મહિન્દ્ર | 5.4 | ઓટો, આઇટી, એગ્રી | 1945 | 2 લાખ+ |
| 6 | નાદર | 4.7 | આઇટી | 1976 | 2.3 લાખ+ |
| 7 | મુરુગપ્પા | 2.9 | એગ્રી, મેન્યુફેક્ચર | 1900 | 51,000+ |
| 8 | પ્રેમજી | 2.8 | આઇટી | 1945 | 2 લાખ+ |
| 9 | અગ્રવાલ | 2.6 | મેટલ, માઇનિંગ | 1976 | 70,000+ |
| 10 | દાની-ચોક્સી-વકીલ | 2.2 | પેઇન્ટ | 1942 | 7,500+ |
નિષ્કર્ષ
2025માં ભારતના ટોચના 10 ધનિક પરિવારો માત્ર મૂડીના દ્રષ્ટિકોણથી જ નહીં, પરંતુ નવા ઉદ્યોગોમાં પ્રવેશ, નવી ટેક્નોલોજી અપનાવવી અને વૈશ્વિક બજારમાં પોતાનું સ્થાન મજબૂત કરવાના કારણે પણ ચર્ચામાં છે. ખાસ કરીને ગુજરાતી અંબાણી પરિવારનું ટોચનું સ્થાન બતાવે છે કે સ્થાનિક ઉદ્યોગપતિઓ વૈશ્વિક સ્તરે કેટલી સ્પર્ધાત્મકતા ધરાવે છે.
