ચંદ્રગ્રહણ એ ખગોળવિજ્ઞાનનું સૌથી સુંદર અને રોચક પ્રાકૃતિક દૃશ્ય છે. 7 સપ્ટેમ્બર, 2025ની રાત્રે ભારત સહિત વિશ્વના અનેક દેશોમાં પૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ જોવા મળ્યું. આ ચંદ્રગ્રહણ દરમિયાન ચંદ્રનો રંગ નારંગી-લાલ દેખાયો, જેને આપણે “બ્લડ મૂન” તરીકે ઓળખીએ છીએ.
1. ચંદ્રગ્રહણ શું છે?
- ચંદ્રગ્રહણ ત્યારે બને છે જ્યારે પૃથ્વી સૂર્ય અને ચંદ્રની વચ્ચે આવી જાય છે.
- ચંદ્ર પર સૂર્યનો પ્રકાશ પહોંચતો નથી અને પૃથ્વીનો પડછાયો ચંદ્રને ઢાંકી દે છે.
- ચંદ્રગ્રહણ ત્રણ પ્રકારનાં હોય છે:
- અર્ધચંદ્ર ગ્રહણ (Penumbral)
- આંશિક ચંદ્રગ્રહણ (Partial)
- પૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ (Total Lunar Eclipse)
2. બ્લડ મૂન કેમ બને છે?
- પૃથ્વીનું વાતાવરણ સૂર્યના કિરણોને વાંકું કરે છે.
- લાલ કિરણો લાંબા અંતરે મુસાફરી કરી શકે છે, એટલે ચંદ્ર પર લાલ પ્રકાશ પડતો હોય છે.
- તેથી પૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ દરમિયાન ચંદ્ર લાલ રંગનો દેખાય છે.
3. 2025નું પૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ – સમયગાળા સાથે માહિતી
| ઘટના | સમય (IST) |
|---|---|
| ગ્રહણની શરૂઆત | રાત્રે 9:58 વાગ્યે |
| પૂર્ણ ગ્રહણ શરૂ | રાત્રે 11:01 વાગ્યે |
| મહત્તમ ગ્રહણ | રાત્રે 11:42 વાગ્યે |
| પૂર્ણ ગ્રહણ સમાપ્ત | રાત્રે 12:23 વાગ્યે |
| ગ્રહણ પૂર્ણ સમાપ્તિ | સવારે 1:26 વાગ્યે |
👉 આ પ્રમાણે, કુલ 82 મિનિટ સુધી બ્લડ મૂન જોવા મળ્યો.
4. ભારતભરમાં દૃશ્યો
- જયપુર-જોધપુર: સ્પષ્ટ અને તેજસ્વી લાલ ચંદ્ર
- નવી દિલ્હી: લોકો ખુલ્લા મેદાનમાં望 દૃશ્ય નિહાળવા ઉમટ્યા
- મુંબઈ: સમુદ્ર કિનારે હજારો લોકો ભેગા થયા
- કેરળ અને ઝારખંડ: સાફ આકાશમાં ચાંદ લાલ રંગે ઝળહળ્યો
5. વિશ્વભરના બ્લડ મૂન દૃશ્યો
- અમેરિકા: ગ્રાન્ડ કેન્યન ઉપર આકાશમાં અદભૂત બ્લડ મૂન
- યુરોપ: લંડન બ્રિજ ઉપર હજારો લોકોએ આકાશ નિહાળ્યું
- ઑસ્ટ્રેલિયા: ખુલ્લા આકાશમાં ચંદ્ર તેજસ્વી નારંગી રંગે ચમક્યો
6. વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણ
- ચંદ્રગ્રહણ નગ્ન આંખથી જોવા માટે સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત છે.
- ટેલિસ્કોપ અથવા બિનોક્યુલરથી જોવાથી દૃશ્ય વધુ અદભૂત બને છે.
- સૂર્યગ્રહણની જેમ ચંદ્રગ્રહણ જોવા માટે ક્યારેય ચશ્માની જરૂર નથી.
7. ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક માન્યતાઓ
- ભારતમાં સૂતક કાળ ગ્રહણ શરૂ થવાના 9 કલાક પહેલાં માનવામાં આવે છે.
- મંદિરોના દ્વાર બંધ કરવામાં આવ્યા હતા.
- ધાર્મિક રીતે ગ્રહણ દરમ્યાન જપ, પાઠ અને ધ્યાન કરવાનું મહત્વ માનવામાં આવે છે.
- કેટલીક જગ્યાએ લોકો ગ્રહણ બાદ ગંગાસ્નાન અથવા પવિત્ર નદીમાં સ્નાન કરતા હોય છે.
8. આરોગ્ય અને વૈજ્ઞાનિક તથ્યો
- ગર્ભવતી સ્ત્રીઓને ગ્રહણ દરમિયાન બહાર ન નીકળવાની સલાહ આપવામાં આવે છે (માન્યતા પ્રમાણે).
- વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિએ, કોઈ પ્રતિકૂળ અસર થતી નથી.
- ચંદ્રગ્રહણનો સીધો સંબંધ આરોગ્ય સાથે નથી.
9. ઈતિહાસમાં બ્લડ મૂન
- 1504માં ક્રિસ્ટોફર કોલંબસે બ્લડ મૂનનો ઉપયોગ સ્થાનિક લોકોને ડરાવવા માટે કર્યો હતો.
- 2015માં થયેલું “ટેટ્રાડ બ્લડ મૂન” વિશ્વભરમાં ચર્ચાનો વિષય બન્યું હતું.
10. 2025 બાદના આવનારા ચંદ્રગ્રહણ
| વર્ષ | તારીખ | પ્રકાર |
|---|---|---|
| 2026 | 3 માર્ચ | પૂર્ણ |
| 2027 | 17 ઓગસ્ટ | આંશિક |
| 2028 | 31 ડિસેમ્બર | પૂર્ણ |
11. વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQ)
Q1: શું ચંદ્રગ્રહણ જોવા માટે ખાસ સાધનોની જરૂર છે?
👉 નહીં, નગ્ન આંખથી સુરક્ષિત રીતે જોઈ શકાય છે.
Q2: શું ગ્રહણથી ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ પર અસર થાય છે?
👉 વૈજ્ઞાનિક રીતે કોઈ પુરાવો નથી, પણ ધાર્મિક માન્યતાઓ છે.
Q3: બ્લડ મૂન કેટલો સમય ચાલે છે?
👉 સામાન્ય રીતે 60 થી 120 મિનિટ.
Q4: બ્લડ મૂન કેટલાં વર્ષ પછી જોવા મળે છે?
👉 દર વર્ષે 1-2 વખત ચંદ્રગ્રહણ થાય છે, પણ દરેક વખતે બ્લડ મૂન નથી બનતું.
12. નિષ્કર્ષ
બ્લડ મૂન 2025 એ એક અદભૂત ખગોળીય ઘટના હતી જેને દેશભરમાં લાખો લોકોએ જોયું. વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ આ સુરક્ષિત છે અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ તેને વિશેષ મહત્વ આપવામાં આવે છે. આવા ક્ષણો માનવજાતને બ્રહ્માંડની અદભૂતતાની અનુભૂતિ કરાવે છે.
