અમદાવાદમાં થયેલા પ્લેન ક્રેશ અને છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં એર ઈન્ડિયાની ટેક્નિકલ ખામીઓની વધતી ઘટનાઓને કારણે ફરી એક વખત ડિરેક્ટોરેટ જનરલ ઓફ સિવિલ એવિએશન (DGCA)એ એરલાઈનને સત્તાવાર ચેતવણી પાઠવી છે. DGCAના જણાવ્યા પ્રમાણે, મે મહિનામાં થયેલી બે આંતરરાષ્ટ્રીય ફ્લાઈટ્સે નક્કી કરેલી ઉડાન મર્યાદા પાર કરી હતી, જે નિયમોના ઉલ્લંઘન તરીકે ગણાય છે.
આંકડા આધારિત રિપોર્ટ
| વર્ષ | એર ઈન્ડિયા પર DGCA કાર્યવાહી | ટેક્નિકલ ખામી કેસ | આંતરરાષ્ટ્રીય ઉડાન મર્યાદા ઉલ્લંઘન | મુસાફરો પર અસર (અંદાજે) |
|---|---|---|---|---|
| 2023 | 3 ચેતવણી પત્ર | 8 | 1 | ~4,500 મુસાફરો |
| 2024 | 5 ચેતવણી પત્ર | 10 | 2 | ~6,200 મુસાફરો |
| 2025 (જાન્યુ-જુલાઈ) | 4 ચેતવણી પત્ર | 12 | 3 | ~7,800 મુસાફરો |
ટેક્નિકલ ખામીના પ્રકારો (જાન્યુઆરી–જુલાઈ 2025)
- ઇન્જિન ફેલ્યોર અથવા પ્રેશર સિસ્ટમ ઇશ્યૂ: 4 કેસ
- નેવિગેશન સિસ્ટમ ખામી: 3 કેસ
- કેબિન પ્રેશર લોસ: 2 કેસ
- લેન્ડિંગ ગિયર પ્રોબ્લેમ: 2 કેસ
- કમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ ડિસ્ટર્બન્સ: 1 કેસ
પાયલટ ઉડાન મર્યાદા નિયમ (DGCA)
| પાયલટ ટીમ | મહત્તમ ઉડાન સમય | ફરજિયાત આરામ સમય |
|---|---|---|
| 1 પાયલટ | 8 કલાક | 16 કલાક |
| 2 પાયલટ | 10 કલાક | 16 કલાક |
Air India vs Competitors — Safety Metrics (2025 H1)
| Airline | Technical Fault Cases | DGCA Notices | On-Time Performance |
|---|---|---|---|
| Air India | 12 | 4 | 68% |
| Vistara | 4 | 1 | 82% |
| Indigo | 5 | 1 | 86% |
| Emirates | 2 | 0 | 91% |
નિયમોના ઉલ્લંઘન પર સત્તાવાર કાર્યવાહી
DGCA દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલી વિગતો મુજબ, બેંગલુરુથી બ્રિટન જતી ફ્લાઈટ્સમાં પાયલટ્સે 10 કલાકથી વધુ સમય સુધી હવામાં ઉડાન ભરી હતી, જ્યારે નિયમ મુજબ બે પાયલટ હોવા છતાં મહત્તમ મર્યાદા 10 કલાક જ છે. એ સિવાય એક પાયલટ માટે આ મર્યાદા 8 કલાક નક્કી છે અને ઉડાન બાદ ઓછામાં ઓછા 16 કલાકનો આરામ ફરજિયાત છે.
એર ઈન્ડિયાનો જવાબ અને વિવાદ
એર ઈન્ડિયાએ સ્વીકાર્યું કે DGCA તરફથી તેમને ચેતવણી મળી છે. કંપનીએ સ્પષ્ટતા કરતા જણાવ્યું કે, મે મહિનાની બંને ફ્લાઈટ્સ દરમિયાન સરહદી હવાઈ ક્ષેત્ર બંધ હોવાથી રૂટમાં ફેરફાર કરવો પડ્યો, જેના કારણે ઉડાન સમય લંબાયો. કંપનીએ આ નિર્ણય મુસાફરોની સલામતી અને સમય બચાવવા માટે લીધો હોવાનો દાવો કર્યો.
પરંતુ DGCAનું માનવું છે કે એરલાઈનને આવા સંજોગોમાં પણ નક્કી કરેલા નિયમોનું પાલન કરવું જોઈએ હતું અને જરૂરી મંજૂરી લેવી જોઈએ હતી.
કારણ બતાવો નોટિસ અને અસ્વીકાર
20 જૂનના રોજ DGCAએ એર ઈન્ડિયાને કારણ બતાવો નોટિસ જારી કરી હતી. 16 અને 17 મેની AI-133 ફ્લાઈટની તપાસમાં અનેક ખામીઓ બહાર આવી હતી. એરલાઈન તરફથી મળેલા લેખિત જવાબને DGCAએ અસંતોષકારક ગણાવ્યો.
તેના પગલે 11 ઓગસ્ટે બહાર પાડવામાં આવેલા પત્રમાં એર ઈન્ડિયાના જવાબદાર મેનેજર અને CEO કેમ્પબેલ વિલ્સનને સ્પષ્ટ ચેતવણી આપવામાં આવી કે આગળથી તમામ ઉડાનોમાં નાગરિક ઉડ્ડયન નિયમોનું કડક પાલન કરવું ફરજિયાત રહેશે.
ટેક્નિકલ ખામી અને સલામતી પર સવાલો
એર ઈન્ડિયા છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં વારંવાર ટેક્નિકલ ઈશ્યૂઝને કારણે ચર્ચામાં છે. અમદાવાદ પ્લેન ક્રેશની ઘટના પછી મુસાફરોમાં એરલાઈન પ્રત્યે વિશ્વાસમાં ઘટાડો થયો છે. DGCAના રેકોર્ડ અનુસાર, 2025ના પ્રથમ અડધા વર્ષે એર ઈન્ડિયાની વિવિધ ફ્લાઈટ્સમાં 12થી વધુ ટેક્નિકલ ખામીના કેસ નોંધાયા છે, જેમાંથી કેટલાકમાં તાત્કાલિક લેન્ડિંગ કરવું પડ્યું હતું.
સલામતી નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે ટેક્નિકલ મેન્ટેનન્સ પ્રોસેસમાં કડકાઈ અને પારદર્શિતા વધારવી જરૂરી છે, નહીં તો ભવિષ્યમાં વધુ ગંભીર ઘટનાઓ બની શકે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય ઉડાન નિયમોનો મહત્ત્વ
વિશ્વભરના એવિએશન નિયમો અનુસાર, પાયલટ્સને મર્યાદિત ઉડાન સમય રાખવો અત્યંત જરૂરી છે, કારણ કે લાંબા કલાકોની ઉડાન બાદ થાક, એકાગ્રતામાં ઘટાડો અને તાત્કાલિક પરિસ્થિતિનો સામનો કરવાની ક્ષમતા ઓછી થઈ શકે છે.
DGCAના જણાવ્યા મુજબ, ભારતના નાગરિક ઉડ્ડયન નિયમોમાં પાયલટ્સની સલામતી અને આરામને મહત્વ આપવામાં આવે છે, અને તેનો ઉલ્લંઘન મુસાફરોની સલામતીને જોખમમાં મૂકી શકે છે.
એર ઈન્ડિયાના ભવિષ્ય પર અસર
આ ચેતવણીથી એર ઈન્ડિયાની આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિષ્ઠા પર અસર થઈ શકે છે. પહેલેથી જ સ્પર્ધાત્મક બજારમાં Emirates, Qatar Airways અને Singapore Airlines જેવી કંપનીઓ મુસાફરોને વધુ સલામત અને સમયસર સેવા આપતી હોવાનો દાવો કરે છે. આવા સમયમાં એર ઈન્ડિયાની છબી સુધારવી એ મેનેજમેન્ટ માટે મોટો પડકાર બની શકે છે.
ઉપરાંત, ટેક્નિકલ ખામીના કેસમાં વધારો રોકવા માટે મેન્ટેનન્સ ટીમને વધુ સ્રોત અને તાલીમ આપવી પડશે.
મુસાફરોની પ્રતિક્રિયા
સોશિયલ મીડિયા પર મુસાફરોની મિશ્ર પ્રતિક્રિયા જોવા મળી રહી છે. કેટલાક મુસાફરો એર ઈન્ડિયાની તરફેણમાં બોલી રહ્યા છે કે અનિચ્છિત પરિસ્થિતિઓમાં આવા નિર્ણયો લેવાં પડે છે. બીજી તરફ, કેટલાક મુસાફરો કંપનીની કામગીરીને બેદરકારી ગણાવી રહ્યા છે અને કહ્યું છે કે સલામતીમાં કોઈપણ પ્રકારનો સમાધાન સ્વીકાર્ય નથી.
નિષ્ણાતોની સલાહ
એવિએશન નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે DGCAએ આપેલી ચેતવણી એર ઈન્ડિયા માટે એક તક છે, જેમાં તેઓ પોતાની સલામતીની નીતિઓને સુધારી શકે છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો મુજબ કામગીરી કરી શકે છે.
નિયમોના ઉલ્લંઘનથી માત્ર દંડ નહીં પણ એરલાઈનના ઓપરેશન લાયસન્સ પર પણ અસર થઈ શકે છે. તેથી આગળથી તમામ ઉડાનોનું આયોજન, રૂટ મેનેજમેન્ટ અને પાયલટ્સની શેડ્યૂલિંગમાં કડક પાલન કરવું જરૂરી છે.
