ભારતમાં ઓળખનો સૌથી વિશ્વસનીય, સૌથી ઝડપી અને સૌથી વધુ ઉપયોગ થતો દસ્તાવેજ એટલે આધાર કાર્ડ. સરકારી યોજનાઓ હોય, બેંકનું KYC હોય, પાસપોર્ટ બનાવવું હોય કે સિમ કાર્ડ ખરીદવું હોય — આધાર વિના આજકાલ લગભગ કંઈ શક્ય નથી.
પરંતુ આટલા મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજમાં જો નામમાં ભૂલ થઈ જાય, ખોટી જોડણી લખાઈ જાય અથવા લગ્ન પછી નામ બદલવું હોય, તો બહુ લોકોને ખબર જ નથી હોતી કે આધાર કાર્ડમાં નામ કેટલી વાર બદલાવી શકાય?
ઘણા લોકો બે વાર બદલાવીને અટકી જાય છે, તો કેટલાકને ખબર જ નથી કે ત્રીજી વાર પણ નામ બદલાવી શકાય છે, પરંતુ તેના માટે ખાસ પ્રક્રિયા છે.
આ લેખમાં આપણે UIDAIના 2025 સુધીના તમામ નિયમો, નવા અપડેટ્સ, કયા દસ્તાવેજો ચાલે, કેટલી ફી લાગે, કઈ ભૂલમાં શું કરવું, અને વીસમાથી વધુ લોકો દ્વારા થતી ભૂલો – બધું જ સરળ ગુજરાતી ભાષામાં સમજીશું.
ભાગ 1 : આધાર કાર્ડમાં નામ બદલવાની મૂળભૂત સમજ
આધાર કાર્ડમાં તમારું નામ તમારા ઓળખ-દસ્તાવેજનું આધાર સ્તંભ છે. જો નામ ખોટું હોય અથવા એમાં જોડણીની ભૂલ હોય તો અનેક સરકારી કામોમાં તમને અટક થાય છે.
ઘણા લોકોના પ્રશ્નો આવા હોય છે:
- મારું નામ એક વખત બદલાવ્યું છે, શું હવે બીજી વાર પણ બદલી શકું?
- મારા પિતાનું નામ સુધારાવ્યું, હજુ પણ ભૂલ છે. હવે શું કરવું?
- પત્ની/પતિનું નામ લગ્ન પછી બદલવું છે, કેટલા વાર કરી શકું?
- દત્તક લીધેલું બાળક હોય તો નામ બદલવાની પ્રક્રિયા શું છે?
- બેંક અને આધારનું નામ મismatch છે — હવે શું કરવું?
આ બધા પ્રશ્નોનો એક જ આધાર — UIDAIના નિયમો.
ભાગ 2 : UIDAI નિયમ મુજબ નામ કેટલી વાર બદલાવી શકાય?
UIDAIના સત્તાવાર નિયમો અનુસાર:
👉 તમે તમારા Aadhaar Cardમાં “Name Update” માત્ર 2 વાર કરી શકો છો.
અર્થાત્:
| નંબર | નામ બદલવાની પરવાનગી | પ્રકાર |
|---|---|---|
| 1 | ✔️ મંજૂર | સામાન્ય સુધારો / જોડણી સુધારવી |
| 2 | ✔️ મંજૂર | નવું નામ / લગ્ન પછી બદલવું / લીગલ સુધારો |
| 3 | ❌ સામાન્ય રીતે મંજૂર નથી | ખાસ પરવાનગી સાથે જ થાય |
આ બે વખતમાં તમે નીચેના પ્રકારના અપડેટ કરી શકો છો:
- જોડણીની ભૂલ સુધારવી (e.g., Rakesh → Rakesh Kumar)
- નામના ક્રમમાં ફેરફાર
- લગ્ન પછી સરનેમ બદલવું
- ડિવોર્સ પછી જૂના નામ પર પરત આવવું
- ધાર્મિક કારણોસર નામ પરિવર્તન
- દત્તક લીધા પછી નામ બદલવું
- ગાર્ડિયન/પિતાનું નામ સુધારવું
ભાગ 3 : શું ત્રીજી વખત નામ બદલાવી શકાય? (99% લોકોને ખબર નથી)
હા, ત્રીજીવાર પણ નામ બદલાવી શકાય છે,
પરંતુ…
UIDAI RO (Regional Office)ની Special Approval ફરજિયાત છે.
આ approval માત્ર ખાસ સંજોગોમાં મળે છે, જેમ કે:
- ગંભીર જોડણીની ભૂલ
- કોર્ટ ઓર્ડર
- દત્તક લેતી વખતે નામ બદલવાની જરૂર
- તલાઅકના કેસમાં ફરજિયાત સુધારો
- નવા કાનૂની દસ્તાવેજ મુજબ નામ બદલવાની જરૂર
- સરકારી કર્મચારી માટે ફરજિયાત દસ્તાવેજ-સંમતિ
ત્રીજી વાર અપડેટ માટે જરૂરી દસ્તાવેજો:
- કોર્ટ ઓર્ડર / નોટરી એફિડેવિટ
- ગેઝેટ નોટિફિકેશન (State / Central)
- પિતાનું/માતાનું નામ બદલવા માટે જન્મ પ્રમાણપત્ર
- શાળાના દસ્તાવેજો
- પાસપોર્ટ જેવા higher-validity ID proof
- Regional Officeને વિગતવાર અરજી
ભાગ 4 : નામ બદલવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજોની યાદી (POI List)
UIDAI અનુસાર તમે નીચેના દસ્તાવેજોથી નામ અપડેટ કરી શકો છો:
- પાસપોર્ટ
- PAN Card
- ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ
- મતદાર ઓળખપત્ર
- રેશન કાર્ડ
- સરકાર માન્યતા ધરાવતું Service ID
- જન્મ પ્રમાણપત્ર
- લગ્ન પ્રમાણપત્ર
- ગેઝેટ નોટિફિકેશન
- પિતૃત્વ/દત્તક સંબંધિત કોર્ટ ઓર્ડર
- સ્કૂલ કોલેજના બોકેટ દસ્તાવેજો
ભાગ 5 : નામ બદલવાની ફી કેટલી?
UIDAI નિયમ મુજબ:
| પ્રકાર | ફી |
|---|---|
| Name Update | ₹50 |
| એક જ સમયે બે fields update | ₹50 (જેમ: Name + Address) |
| Error rectification | ₹50 |
| Third-time update | RO Approval + same fee |
ભાગ 6 : ઓનલાઇન નામ બદલી શકાય?
2025 મુજબ UIDAIએ નામ બદલવાની SERVICE પાછી OFLINE રાખી છે.
👉 નામ બદલી માત્ર Aadhaar Seva Kendra / Centerમાં જ થઈ શકે છે.
અનલાઇન હાલમાં photo / address / DOB જેવી કેટલીક સેવાઓ જ ઉપલબ્ધ છે.
ભાગ 7 : દરેક પ્રકારની સ્થિતિ માટે માર્ગદર્શિકા
1) જોડણી સુધારવી હોય તો?
ઉદાહરણ: “Amitkumar” → “Amit Kumar”
આ સરળ અપડેટ છે, ₹50માં થઈ જાય છે.
એક POI પૂરતો છે.
2) લગ્ન પછી નામ બદલવું હોય તો?
લગ્ન પ્રમાણપત્ર, Joint Affidavit અથવા Husband’s Name Proofથી કામ થઈ જાય છે.
3) તલાક પછી જૂના નામ પર આવવું હોય તો?
ડિવોર્સ ડિક્રી અથવા કોર્ટ ઓર્ડર જરૂરી.
4) પિતાનું નામ ખોટું હોય તો?
શાળાના દસ્તાવેજો + જન્મ સર્ટિફિકેટ પૂરતા છે.
5) મોટા પાયે નામ બદલવું હોય (સુનિલ → સમીર)?
ગેઝેટ નોટિફિકેશન ફરજિયાત.
ભાગ 8 : સામાન્ય લોકોની સૌથી વધુ થતી ભૂલો — અને ઉકેલ
ભૂલ #1 — “મારું નામ બેંકમાં અલગ બતાવે છે, આધાર પર અલગ છે.”
🟢 ઉકેલ: આધાર અપડેટ → પછી બેંકમાં KYC
ભૂલ #2 — “મેં બે વાર નામ બદલી દીધું છે, હવે શું?”
🟢 ઉકેલ: Regional Office approval.
ભૂલ #3 — “મારું નામ ફોર્મમાં ખોટું ભરાયું હતું, હવે શું?”
🟢 ઉકેલ: Enrollment Centerમાં revisit કરીને correct form.
ભૂલ #4 — “મારું નામ અને DOB બંને ખોટા છે, બંને એકસાથે બદલી શકું?”
🟢 ઉકેલ: હા, પરંતુ Date of Birth માત્ર એક વખત જ બદલી શકાય છે.
ભાગ 9 : આધાર કાર્ડમાં કયા માહિતી કેટલા વખત બદલાઈ શકે — મેટ્રિક્સ ટેબલ
| માહિતી | કેટલા વખત બદલી શકાય | ખાસ નિયમ |
|---|---|---|
| Name | 2 વખત | 3rd time only with RO approval |
| Date of Birth | 1 વખત | Proof ફરજિયાત |
| Address | ગમે તેટલી વખત | COA/POA જરૂરી |
| Mobile Number | ગમે તેટલી વખત | OTP આધારિત |
| ગમે તેટલી વખત | OTP આધારિત | |
| Photo | ગમે તેટલી વખત | SK Visit જરૂરી |
| Gender | 1 વખત | Higher scrutiny |
ભાગ 10 : UIDAI Decision Flow-Chart (Text format)
Step-1 : શું નામમાં ભૂલ છે?
→ હા → Step-2
→ ના → અપડેટની જરૂર નથી
Step-2 : શું તમે પહેલેથી 0 અથવા 1 વખત નામ બદલ્યું છે?
→ હા → Step-3
→ ના → Step-6 (Special Approval)
Step-3 : દસ્તાવેજો પૂરાં છે?
→ હા → Center Visit → Update Done
→ ના → Required Documents Collect
Step-4 : ફી ₹50 ભરો → Biometrics → Update
Step-5 : 5–7 દિવસમાં અપડેટ થઈ જશે
Step-6 : (Third Time Case)
→ Regional Office Visit
→ Applications, Affidavit, Gazette
→ Approval
→ Update Done
ભાગ 11 : Frequently Asked Questions (FAQ)
Q1: હું નામ બદલવા કેટલો સમય લાગશે?
સામાન્ય રીતે 3–7 દિવસ.
Q2: શું રસીદ મળે છે?
હા, URN નંબર મળે છે.
Q3: શું આધાર કાર્ડની સોફ્ટ કોપી માન્ય છે?
હા, e-Aadhaar સંપૂર્ણ માન્ય છે.
Q4: શું મેં પિતાનું નામ બે વખત બદલી શકાય?
હા, Name Updateની limit 2 વખત છે, જેમાં Father’s Name પણ સમાવેશ થાય છે.
ભાગ 12 : અંતિમ નોંધ
આધાર કાર્ડ તમારી ઓળખનો સૌથી સંવેદનશીલ દસ્તાવેજ છે. તેમાં કરાયેલ નાનું પણ ફેરફાર ભવિષ્યમાં સરકારી સેવાઓ, નાણાકીય ટ્રાન્ઝેક્શન, બેંકિંગ KYC અને મુસાફરી સંબંધિત દસ્તાવેજોમાં મહત્વપૂર્ણ અસર કરી શકે છે. તેથી નામ બદલવાની પ્રક્રિયા કરતાં પહેલા હંમેશા યોગ્ય દસ્તાવેજો તૈયાર રાખો અને જરૂરી હોય તો UIDAI Regional Officeની મદદ લો.
