ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ્સ છેલ્લા દાયકામાં ખૂબ જ ઝડપી રીતે વધ્યા છે. NEFT, RTGS અને ખાસ કરીને IMPS (Immediate Payment Service) ના કારણે લાખો લોકો હવે સેકન્ડોમાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે. પહેલાં મોટાભાગની બૅન્કો IMPS સુવિધા મફતમાં આપતી હતી, પરંતુ હવે દેશની કેટલીક મોટી બૅન્કોએ તેના પર ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જ લગાવવાનો નિર્ણય લીધો છે.
આ લેખમાં આપણે જાણીશું:
- કઈ બૅન્કમાં કેટલો ચાર્જ લાગશે
- સામાન્ય અને વરિષ્ઠ નાગરિક માટે અલગ દર
- ઑનલાઇન અને બ્રાન્ચમાંથી પૈસા મોકલવાના ભિન્ન ચાર્જ
- નવા નિયમો ક્યારે લાગુ થશે
- ગ્રાહકો માટે વિકલ્પ શું હોઈ શકે
📌 IMPS શું છે?
Immediate Payment Service (IMPS) એ રિયલ-ટાઈમ પેમેન્ટ સિસ્ટમ છે.
- NPCI (National Payments Corporation of India) દ્વારા સંચાલિત
- 24×7 ઉપલબ્ધ – રવિવાર કે રજા હોય છતાં
- મોબાઈલ બૅન્કિંગ, ઇન્ટરનેટ બૅન્કિંગ અને ATM મારફતે કાર્યરત
- UPI પહેલા IMPS સૌથી લોકપ્રિય ઝડપી મની ટ્રાન્સફર સર્વિસ હતી
🏦 SBI (સ્ટેટ બૅન્ક ઑફ ઇન્ડિયા) ના નવા ચાર્જ (15 ઑગસ્ટ 2025થી લાગુ)
| ટ્રાન્ઝેક્શન રકમ | ચાર્જ (GST સિવાય) |
|---|---|
| ₹25,000 સુધી | કોઈ ચાર્જ નહીં |
| ₹25,001 – ₹1,00,000 | ₹2 |
| ₹1,00,001 – ₹2,00,000 | ₹6 |
| ₹2,00,001 – ₹5,00,000 | ₹10 |
👉 વિશેષ નોંધ: નાના ટ્રાન્ઝેક્શન્સ માટે મફત રહેશે, પરંતુ મોટા પેમેન્ટ્સ માટે હવે ખર્ચ આવશે.
🏦 કેનરા બૅન્કના નવા ચાર્જ
| ટ્રાન્ઝેક્શન રકમ | ચાર્જ (GST સિવાય) |
|---|---|
| ₹1,000 સુધી | કોઈ ચાર્જ નહીં |
| ₹1,001 – ₹10,000 | ₹3 |
| ₹10,001 – ₹25,000 | ₹5 |
| ₹25,001 – ₹1,00,000 | ₹8 |
| ₹1,00,001 – ₹2,00,000 | ₹15 |
| ₹2,00,001 – ₹5,00,000 | ₹20 |
👉 કેનરા બૅન્ક નાના પેમેન્ટ્સ માટે લગભગ મફત રાખે છે, પરંતુ મોટી રકમ ટ્રાન્સફર કરવા માટે ખર્ચ વધી જશે.
🏦 પંજાબ નેશનલ બૅન્ક (PNB) ના નવા ચાર્જ
| ટ્રાન્ઝેક્શન રકમ | બ્રાન્ચમાંથી | ઑનલાઇન |
|---|---|---|
| ₹1,000 સુધી | મફત | મફત |
| ₹1,001 – ₹1,00,000 | ₹6 | ₹5 |
| ₹1,00,001 થી વધુ | ₹12 | ₹10 |
👉 PNBએ ઑનલાઇન પેમેન્ટ્સ માટે થોડી રાહત આપી છે, જ્યારે બ્રાન્ચમાંથી પેમેન્ટ મોંઘું પડશે.
🏦 HDFC બૅન્કના નવા ચાર્જ (1 ઑગસ્ટ 2025થી લાગુ)
| ટ્રાન્ઝેક્શન રકમ | સામાન્ય ગ્રાહક | વરિષ્ઠ નાગરિક |
|---|---|---|
| ₹1,000 સુધી | ₹2.50 | ₹2.25 |
| ₹1,001 – ₹1,00,000 | ₹5 | ₹4.50 |
| ₹1,00,001 થી વધુ | ₹15 | ₹13.50 |
👉 ગોલ્ડ અને પ્લેટિનમ એકાઉન્ટ ધારકોને કોઈ ચાર્જ નહીં.
📊 ચારેય બૅન્કના ચાર્જની સરખામણી
| બૅન્ક | નાના પેમેન્ટ્સ (₹1k સુધી) | મધ્યમ પેમેન્ટ્સ (₹25k – ₹1L) | મોટા પેમેન્ટ્સ (₹1L – ₹5L) |
|---|---|---|---|
| SBI | મફત | ₹2 | ₹6 – ₹10 |
| કેનરા | મફત | ₹3 – ₹8 | ₹15 – ₹20 |
| PNB | મફત | ઑનલાઇન ₹5 / બ્રાન્ચ ₹6 | ઑનલાઇન ₹10 / બ્રાન્ચ ₹12 |
| HDFC | ₹2.50 (Senior ₹2.25) | ₹5 (Senior ₹4.50) | ₹15 (Senior ₹13.50) |
🔎 ગ્રાહકો માટે વિકલ્પો
- UPI (Unified Payments Interface) – હાલમાં મોટાભાગના UPI પેમેન્ટ્સ મફત છે.
- NEFT / RTGS – કેટલીક મર્યાદાઓ સાથે ઓછા ચાર્જમાં ઉપલબ્ધ.
- ક્રેડિટ કાર્ડ / વોલેટ ટ્રાન્સફર – ક્યારેક ઑફર્સ સાથે સસ્તું પડે છે.
- બૅન્ક પેકેજ એકાઉન્ટ્સ – HDFC Gold/Platinum જેવી કેટેગરીમાં IMPS ચાર્જ નથી.
📈 કેમ લગાવવામાં આવ્યા આ ચાર્જ?
- ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જાળવવાનો ખર્ચ
- વધતી ટ્રાન્ઝેક્શન વોલ્યુમને હેન્ડલ કરવા માટે નવા સર્વર સેટઅપ
- ગ્રાહકોને ઑનલાઇન ટ્રાન્ઝેક્શન તરફ વધુ પ્રોત્સાહન
⚠️ ગ્રાહકો માટે ચેતવણી
- પૈસા ટ્રાન્સફર કરતા પહેલા હંમેશા ચાર્જ લિસ્ટ ચકાસો.
- શક્ય હોય ત્યાં સુધી UPI નો ઉપયોગ કરો, કારણ કે હાલ તે મફત છે.
- મોટી રકમ માટે RTGS વધુ સસ્તું પડે છે.
- Senior Citizen Discount કેટલાક બૅન્કમાં ઉપલબ્ધ છે (જેમ કે HDFC).
✅ નિષ્કર્ષ
IMPS એ ભારતની સૌથી વિશ્વસનીય અને ઝડપી મની ટ્રાન્સફર સર્વિસ છે. પરંતુ હવે SBI, HDFC, PNB અને કેનરા બૅન્કે તેના પર ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જ લગાવ્યા છે. ગ્રાહકો માટે આ થોડું ભારરૂપ બની શકે છે, પણ વિકલ્પ તરીકે UPI અને અન્ય પેમેન્ટ મોડ્સ ઉપલબ્ધ છે. ભવિષ્યમાં કદાચ વધુ બૅન્કો પણ આવા ચાર્જ લગાવી શકે છે.
⚠️ નોંધ (Disclaimer):
આ લેખમાં દર્શાવેલી તમામ માહિતી બૅન્ક દ્વારા જાહેર કરેલા સત્તાવાર રેટ્સ અને મીડિયા રિપોર્ટ્સ પર આધારિત છે. નિયમો સમયાંતરે બદલાઈ શકે છે.
