ભારતીય ક્રિકેટ ટીમે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ઈજાઓને કારણે અનેક વખત પોતાની સ્ટ્રેટેજી બદલી પડી છે. ખાસ કરીને ઋષભ પંત જેવી મહત્વની ખેલાડીની ઈજાએ ટીમને મુશ્કેલીમાં નાખી છે. ઈંગ્લેન્ડ પ્રવાસ દરમિયાન પંતને સતત બે મેચમાં અલગ-અલગ ઈજાઓ થઈ હતી – પહેલા લોર્ડસ ટેસ્ટમાં વિકેટકીપિંગ કરતી વખતે આંગળી પર ઈજા થઈ અને પછી માન્ચેસ્ટર ટેસ્ટમાં પગમાં ગંભીર ઈજા થઈ. જેના કારણે પંતને સીરિઝમાંથી બહાર થવું પડ્યું અને ટીમ ઈન્ડિયાના પ્લાન્સ પર સીધી અસર થઈ.
આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ (BCCI) એ નક્કી કર્યું છે કે હવે ઘરેલું ક્રિકેટમાં એક નવો નિયમ લાગુ કરવો. આ નિયમનું નામ છે – Serious Injury Replacement Rule.
નવા નિયમની શરૂઆત ક્યારે થશે?
આ નિયમ 2025-26 ની ઘરેલું સીઝનથી લાગુ થશે. ખાસ કરીને મલ્ટી-ડે ફોર્મેટ (જેવા કે રણજી ટ્રોફી, CK નાયડુ ટ્રોફી જેવી લાંબી મેચો) માં ખેલાડીઓને તેનો લાભ મળશે.
નિયમ મુજબ, જો કોઈ ખેલાડી મેચ દરમિયાન ગંભીર ઈજાને કારણે આગળ રમવા સક્ષમ ન હોય તો ટીમ મેનેજમેન્ટને તાત્કાલિક એક સમાન ક્ષમતા ધરાવતા ખેલાડીને રિપ્લેસમેન્ટ તરીકે મોકલવાની મંજૂરી મળશે.
રિપ્લેસમેન્ટ પ્રક્રિયા કેવી રીતે થશે?
- ખેલાડીની ઈજા ખરેખર ગંભીર છે કે નહીં, તે નક્કી કરવા માટે મેચ રેફરી અને મેડિકલ ટીમનું મહત્વપૂર્ણ રોલ રહેશે.
- પસંદગી સમિતિની મંજૂરી પછી જ નવો ખેલાડી ટીમમાં જોડાઈ શકશે.
- આ નિયમ ખાતરી કરશે કે ટીમ સ્ટ્રેટેજી બગડે નહીં અને રમતનું લેવલ જાળવી શકાય.
કયા ફોર્મેટમાં લાગુ નહીં થાય?
BCCIએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે આ નિયમ વ્હાઈટ-બોલ ટુર્નામેન્ટ્સ (જેમ કે સૈયદ મુશ્તાક અલી ટ્રોફી અને વિજય હજારે ટ્રોફી) માં લાગુ નહીં થાય.
IPL વિશે હજી નિર્ણય લેવાયો નથી, પરંતુ શક્યતા છે કે આ પ્રકારનો નિયમ ટેસ્ટ જેવી લાંબી ટૂર્નામેન્ટમાં જ વધુ ઉપયોગી સાબિત થાય.
ICCના નિયમો સાથે તુલના
ICC પહેલેથી જ Concussion Substitute Rule લાગુ કરી ચૂક્યું છે. આ નિયમ મુજબ જો કોઈ ખેલાડીને માથા પર ઈજા થાય તો તેને બીજા ખેલાડીને રિપ્લેસ કરી શકાય છે. પરંતુ, તેમાં એક મર્યાદા છે – ઈજાગ્રસ્ત ખેલાડી 7 દિવસ સુધી મેચ રમી શકતો નથી.
BCCIનો નવો નિયમ થોડો અલગ છે, કારણ કે તેમાં ફક્ત કન્કશન નહીં, પરંતુ કોઈપણ પ્રકારની serious injury માટે રિપ્લેસમેન્ટ આપવામાં આવશે. આ પગલાથી ટીમો માટે સ્ટ્રેટેજીકલી મોટી રાહત મળશે.
ઋષભ પંતની ઈજાએ કેવી રીતે બદલી રમતની દિશા?
પંત ફક્ત વિકેટકીપર જ નહીં પરંતુ middle-order નો મહત્વનો બેટ્સમેન છે. તેની ગેરહાજરીએ ઈંગ્લેન્ડ પ્રવાસ દરમિયાન ટીમ ઈન્ડિયાની બેટિંગ લાઇન-અપને નબળી બનાવી દીધી. જો તે સમયે આ નિયમ લાગુ હોત તો ટીમ તાત્કાલિક બીજા વિકેટકીપર-બેટ્સમેનને રમાડીને પરિસ્થિતિ સંભાળી શકત.
કોચ અને ક્રિકેટર્સની પ્રતિક્રિયા
ઘણા પૂર્વ ક્રિકેટર્સે આ નિયમનું સ્વાગત કર્યું છે. તેમના મતે ઈજાઓ આજે ક્રિકેટમાં સામાન્ય બની ગઈ છે – ખાસ કરીને બાયો-બબલ, બિઝી શેડ્યુલ અને સતત ક્રિકેટને કારણે. જો રિપ્લેસમેન્ટનો વિકલ્પ ન મળે તો એક ખેલાડીની ઈજાને કારણે આખી ટીમના સંતુલન પર અસર થાય છે.
ઘરેલું ક્રિકેટમાં ફેરફારનો મોટો પ્રભાવ
ભારતીય ઘરેલું ક્રિકેટ, ખાસ કરીને રણજી ટ્રોફી જેવી ટૂર્નામેન્ટ, લાંબી અને કઠિન છે. આવા ફોર્મેટમાં ઈજાનો ખતરો વધુ હોય છે. Serious Injury Replacement Ruleથી ખેલાડીઓને આત્મવિશ્વાસ મળશે કે તેમની ઈજાને કારણે ટીમ પર ભાર નહીં પડે.
સારાંશ
BCCIનો આ નિર્ણય ભારતીય ક્રિકેટમાં એક નવો અધ્યાય ખોલે છે. આ નિયમ ફક્ત ટીમોને સ્ટ્રેટેજીકલી સુરક્ષા આપતો નથી પરંતુ ખેલાડીઓને પણ આરામથી રમત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની તક આપે છે. હવે જો કોઈ ખેલાડી ગંભીર ઈજાને કારણે બહાર થાય તો ટીમ તરત જ નવા ખેલાડી સાથે આગળ વધી શકશે.
