આજના સમયે વીજળીના વધતા રેટ, વારંવાર વીજ કપાત (Power Cut) અને ગ્રીન એનર્જી તરફ વધતા ઝુકાવને કારણે સોલાર પાવર સોલ્યુશન ઘર અને બિઝનેસ માટે ખૂબ જ લોકપ્રિય બની રહ્યું છે. ખાસ કરીને 5 કિલોવોટ (5kW) સોલાર પેનલ સિસ્ટમ ઘર માટે સૌથી આદર્શ ક્ષમતા માનવામાં આવે છે. પરંતુ મોટાભાગના લોકોના મનમાં સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ રહે છે:
👉 “5 kW સોલાર પેનલ માટે કેટલી બેટરી જોઈએ?”
👉 “કઈ બેટરી વધુ સારી – લીડ એસિડ કે લિથિયમ?”
👉 “ટોટલ ખર્ચ કેટલો આવશે અને કેટલી યુનિટ વીજળી મળશે?”
આ સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા વાંચ્યા પછી તમને આ સિસ્ટમ વિશે દરેક બાબત સ્પષ્ટ થઈ જશે. ચાલો શરૂઆત કરીએ.
🔆 5 કિલોવોટ સોલાર પેનલ સિસ્ટમ શું છે?
5 kW સોલાર પેનલ સિસ્ટમ દરરોજ આશરે 20–25 યુનિટ (kWh) વીજળી પ્રોડ્યૂસ કરી શકે છે, જે એક મધ્યમ કદના 3 થી 4 BHK ઘર માટે પૂરતી હોય છે.
ભારતમાં સામાન્ય રીતે 1 યુનિટનો સરેરાશ દર ₹7–₹10 વચ્ચે હોય છે, એટલે કે 25 યુનિટ × ₹8 = ₹200 પ્રતિ દિવસ બચત, અને એક વર્ષમાં લગભગ ₹60,000–₹75,000 સુધીની બચત.
⚡ 5 kW સોલાર સિસ્ટમમાં કેટલું લોડ ચલાવી શકાય?
નીચે 5 kWનું લોડ કયાં ડિવાઈસ માટે પૂરતું છે તે ઉદાહરણ આપવામાં આવ્યું છે:
| ઉપકરણ | પાવર (વોટ) | સંખ્યા | કુલ વપરાશ (વોટ) |
|---|---|---|---|
| LED Tube / Bulb | 10–20W | 10 | 150W |
| Ceiling Fan | 70–90W | 5 | 400W |
| TV (LED) | 80–120W | 2 | 200W |
| Refrigerator | 250–300W | 1 | 300W |
| Washing Machine | 500–700W | 1 | 600W |
| Water Motor | 750W | 1 | 750W |
| Laptop | 50–60W | 2 | 120W |
| AC (1.5 Ton) | 1300–1500W | 1 | 1400W |
📌 Total Load: ~ 3900 – 4200 Watt → એટલે 5kW સિસ્ટમ આ બધું આરામથી ચલાવી શકે છે.
🔋 હવે મુખ્ય પ્રશ્ન — કેટલી બેટરી જોઈએ?
5kW ઓફ–ગ્રીડ સોલાર સિસ્ટમ સામાન્ય રીતે 48V બેટરી બેંક પર બનાવવામાં આવે છે.
જો તમને 10–12 કલાકનો બેકઅપ જોઈએ તો તમને 8–10 kWh બેટરી ક્ષમતાની જરૂર પડશે.
બેટરી જરૂરિયાત ટેબલ (Backup સમય મુજબ)
| જરૂરી બેકઅપ સમય | બેટરી ક્ષમતા (kWh) | બેટરી સંખ્યા (12V / 150Ah) |
|---|---|---|
| 4 કલાક | 4–5 kWh | 4 બેટરી |
| 8 કલાક | 8–10 kWh | 8 બેટરી |
| 12 કલાક | 12–15 kWh | 10–12 બેટરી |
| 24 કલાક (પુરો દિવસ) | 15–18 kWh | 12–14 બેટરી |
📌 નોંધ: જો AC, ફ્રિજ, વોશિંગ મશીન, મોટર જેવા હાઈ લોડ ઉપકરણો વધુ સમય માટે ઉપયોગ કરવા હોય તો ક્ષમતા વધારવી જોઈએ.
🔋 કઈ બેટરી વધુ સારી? (Comparison Matrix)
| બેટરી પ્રકાર | ફાયદા | ખામીઓ | સરેરાશ જીવન | કિંમત |
|---|---|---|---|---|
| Lead–Acid (Tubular) | સસ્તી, સરળતાથી મળે | મેન્ટેનન્સ જરૂરી, વજન વધારે | 4–5 વર્ષ | ₹12,000–₹15,000 પ્રતિ બેટરી |
| Lithium–Ion (LiFePO4) | Long Life, No Maintenance, Weight કમ | કિંમત વધારે | 10–12 વર્ષ | ₹60,000–₹1,20,000 |
📌 લિથિયમ બેટરી 10–12 વર્ષ ચાલે છે અને 3000+ cycle backup આપે છે.
📌 Lead-Acid બેટરી વધુ જગ્યા લે છે અને પાણી ચેક કરવું પડે છે.
💰 ટોટલ ખર્ચ – 5 kW સોલાર પેનલ સિસ્ટમ (Estimated Cost)
| ઘટક | અંદાજીત કિંમત (₹) |
|---|---|
| 5 kW Solar Panels | ₹2,00,000 – ₹2,50,000 |
| Solar Inverter | ₹50,000 – ₹70,000 |
| Battery (Lead-Acid) | ₹96,000 – ₹1,20,000 |
| Installation + Wiring | ₹25,000 – ₹45,000 |
| Total Cost (Lead Battery) | ₹3,70,000 – ₹4,70,000 |
| Total Cost (Lithium Battery) | ₹4,80,000 – ₹6,20,000 |
📈 ROI (Return on Investment)
| Year | Annual Saving | Cumulative Profit |
|---|---|---|
| 1st | ₹60,000 – ₹75,000 | ₹75,000 |
| 5th | ₹3.6 lakh | ₹3.6 lakh |
| 10th | ₹7–₹8 lakh | ₹8 lakh |
📌 લગભગ 4 વર્ષમાં સંપૂર્ણ ખર્ચ વસૂલાઈ જાય છે.
🏡 5kW સોલાર સિસ્ટમ કોને લગાવવી જોઈએ?
✔ 3–4 BHK ઘર
✔ Village homes with frequent power cut
✔ Shops, offices, clinics
✔ Farm house or water pumping purpose
❓ FAQ – Most Asked Questions
Q1. 5 kW solar system daily કેટલી યુનિટ આપે?
→ 20–25 યુનિટ દરરોજ
Q2. શું આ AC ચલાવી શકશે?
→ હા, 1.5 ટન AC આરામથી ચાલે છે.
Q3. શું લોન/સબસિડી મળે?
→ સરકારી સબસિડી માત્ર on-grid system માટે ઉપલબ્ધ.
Q4. શું inverter વગર system ચાલે?
→ નહીં, inverter જરૂરી છે.
📌 નિષ્કર્ષ
➡ 5 kW solar system ઘર માટે સૌથી વધુ ઉપયોગી અને ભાવ–ઉપયોગ મુજબ યોગ્ય સોલ્યુશન છે.
➡ 10–12 kWh બેટરી ક્ષમતા (કુલ 8–12 બેટરી) સૌથી ideal છે.
➡ લિથિયમ બેટરી લાંબાગાળે વધુ સસ્તી અને શક્તિશાળી છે.
➡ 4 વર્ષમાં investment પાછું મળી જાય છે.
📝 Note
આ માહિતી સામાન્ય બજાર રેટ અને ટેક્નિકલ સ્ટાન્ડર્ડ આધારિત છે. વિસ્તાર, બ્રાન્ડ, ગુણવત્તા, ઇન્સ્ટોલેશન અને GST પ્રમાણે ભાવ બદલાય શકે છે. ખરીદી કરતા પહેલા સ્થાનિક solar installer સાથે સાઇટ સર્વે કરાવવો.
