ભારતમાં રોજગારી અને કમાણી માટે મોટા ભાગના લોકો કોર્પોરેટ નોકરી, વિદેશમાં વસવાટ અથવા બિઝનેસ તરફ આકર્ષાય છે. પરંતુ, ઘણા એવા લોકો પણ છે જેઓએ પોતાની મહેનત, ધીરજ અને સંકલ્પશક્તિથી પરંપરાગત વ્યવસાયમાં જ મોટી સફળતા મેળવી છે. ગુજરાતની બનાસકાંઠા જિલ્લાના મણિબેન જેસુંગભાઈ ચૌધરી એ તેમનું જીવન એક પ્રેરણારૂપ કથા બનાવી દીધું છે.
તેમણે નોકરી કર્યા વગર, માત્ર દૂધ વેચવાનો વ્યવસાય કરીને કરોડોની આવક કરી છે અને આજના સમયમાં 16 પરિવારોને રોજગાર આપી રહી છે. આ કથા એ સાબિત કરે છે કે સાચો સંકલ્પ હોય તો સફળતા કોઈપણ ક્ષેત્રમાં મેળવી શકાય છે.
મણિબેનનો પ્રારંભિક સંઘર્ષ
મણિબેનનું જીવન હંમેશા સરળ ન હતું. વર્ષ 2011માં તેમના પરિવાર પાસે માત્ર 10 ભેંસ અને 12 ગાય હતી. ગામડાંના સામાન્ય પરિવારમાં જન્મેલી મણિબેન માટે દૈનિક જીવન ગુજરાન કરવું જ મુશ્કેલ હતું.
પરંતુ તેમણે નક્કી કર્યું કે પશુપાલનને એક વ્યવસાયિક દિશામાં આગળ લઈ જવું જોઈએ.
દૂધ ઉત્પાદનનો વિકાસ – આંકડા દ્વારા સમજો
| વર્ષ | ગાય અને ભેંસોની સંખ્યા | દૈનિક દૂધ ઉત્પાદન (લિટર) | વાર્ષિક કુલ દૂધ વેચાણ (લિટર) | આવક (કરોડમાં) |
|---|---|---|---|---|
| 2011 | 22 | 150 | ~54,000 | 0.12 |
| 2015 | 70 | 400 | ~1,46,000 | 0.45 |
| 2020 | 150 | 700 | ~2,55,000 | 1.20 |
| 2024 | 230+ | 1100 | ~3,47,000 | 1.94 |
| 2025 | 330+ (Target) | 1500+ | ~5,00,000 (Target) | 3.00+ (Target) |
આ ટેબલ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કેવી રીતે 13 વર્ષમાં મણિબેનનો દૂધ ઉત્પાદન વ્યવસાય નાનાથી મોટો થયો છે.
રોજગારીનું સર્જન
મણિબેન માત્ર પોતે જ કમાણી કરતી નથી પરંતુ તેમણે 16 પરિવારોને રોજગાર આપ્યો છે.
- પરિવારના સભ્યો દૂધ કાઢવા, પશુઓની સંભાળ, ચારો લાવવાનો કામ કરે છે.
- મશીન દ્વારા દૂધ કાઢવામાં મદદ કરે છે.
- દૂધ એકઠું કરીને સહકારી મંડળીઓમાં પહોંચાડવામાં સહયોગ આપે છે.
સહકારી મંડળીઓની ભૂમિકા
ગુજરાત હંમેશા સહકારી ચળવળ માટે જાણીતું રહ્યું છે. અમૂલ જેવી સહકારી સંસ્થાએ આખા દેશમાં દૂધ ઉદ્યોગમાં ક્રાંતિ કરી છે. મણિબેન પણ સ્થાનિક પટેલવાસ (કસારા) દૂધ ઉત્પાદક સહકારી મંડળી સાથે જોડાયેલી છે.
આ મંડળી દ્વારા:
- યોગ્ય ભાવે દૂધ વેચાય છે.
- નિયમિત પેમેન્ટ મળે છે.
- પશુપાલકોને આધુનિક ટેક્નોલોજી અને તાલીમ મળે છે.
મણિબેનનો નવો ટાર્ગેટ
- આગામી સમયમાં વધુ 100 ભેંસો ખરીદવાનું આયોજન.
- દૈનિક દૂધ ઉત્પાદન 1500 લિટરથી વધુ કરવાની તૈયારી.
- વાર્ષિક આવક ₹3 કરોડથી વધુ હાંસલ કરવાનું લક્ષ્ય.
સમાજમાં મણિબેનનો પ્રભાવ
મણિબેન જેવી મહિલાઓ સમાજમાં આત્મનિર્ભરતા, મહિલા સશક્તિકરણ અને ગ્રામ વિકાસનું પ્રેરણારૂપ ઉદાહરણ છે.
- ગામની મહિલાઓ માટે પ્રેરણા.
- યુવાઓને સંદેશ કે નોકરી વિના પણ સફળતા મળી શકે છે.
- સહકારી ચળવળમાં મહિલાઓની સક્રિય ભાગીદારી.
ચાર્ટ: મણિબેનનો આવક વૃદ્ધિ ગ્રાફ
2011 ──────▏
2015 ───────────▏
2020 ───────────────────▏
2024 ──────────────────────────▏
2025 (Target) ───────────────────────────────▏
(ગ્રાફ દર્શાવે છે કે આવક વર્ષદર વર્ષે ઝડપથી વધી રહી છે)
નિષ્કર્ષ
ગુજરાતની મણિબેનની કથા એ સાબિત કરે છે કે “સફળતા મેળવવા માટે ડિગ્રી કે મોટી નોકરી જરૂરી નથી, મહેનત અને દૃઢ સંકલ્પ જરૂરી છે.”
મણિબેન માત્ર પોતાના પરિવારને જ નહીં પરંતુ ગામ, સમાજ અને રાજ્યને પ્રેરણા આપી રહી છે.
