યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) ભારતમાં સૌથી ઝડપથી વધતું પેમેન્ટ સિસ્ટમ છે. આજના સમયમાં UPI નો ઉપયોગ રોજિંદા જીવનનો એક અભિન્ન ભાગ બની ગયો છે – ભલે તે ચા માટે ₹10 ચૂકવવાનું હોય કે પછી ઝવેરાત જેવી મોટી ખરીદી.
15 સપ્ટેમ્બર 2025 થી નવો નિયમ લાગુ થયો છે, જેમાં NPCI (National Payments Corporation of India) એ UPI પેમેન્ટની મર્યાદામાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. હવે સામાન્ય યુઝર્સ દૈનિક ₹10 લાખ સુધી પેમેન્ટ કરી શકે છે.
આ સુધારો ખાસ કરીને વેપારીઓ, ક્રેડિટ કાર્ડ યૂઝર્સ, જ્વેલરી ખરીદદારો અને મૂડી બજારમાં રોકાણ કરનારા લોકો માટે લાભદાયક સાબિત થશે.
🧾 UPI શું છે?
- UPI (Unified Payments Interface) એ એક રિયલ ટાઈમ પેમેન્ટ સિસ્ટમ છે, જે IMPS (Immediate Payment Service) પર આધારિત છે.
- તે અલગ-અલગ બેંક એકાઉન્ટને એક જ મોબાઇલ એપ્લિકેશન સાથે લિંક કરે છે.
- વપરાશકર્તા સરળતાથી મોબાઇલ નંબર, QR કોડ અથવા UPI ID દ્વારા પેમેન્ટ કરી શકે છે.
🔄 જૂના અને નવા નિયમો – મુખ્ય ફેરફારો
| પ્રકાર | જૂની મર્યાદા | નવી મર્યાદા |
|---|---|---|
| વ્યક્તિ-થી-વ્યક્તિ (P2P) | ₹1 લાખ પ્રતિ દિવસ | ₹1 લાખ જ (ફેરફાર નથી) |
| વ્યક્તિ-થી-વેપારી (P2M) | ₹2 લાખ પ્રતિ દિવસ | ₹10 લાખ પ્રતિ દિવસ |
| જ્વેલરી ખરીદી | ₹1 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન | ₹2 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹6 લાખ દૈનિક |
| ટ્રાવેલ બુકિંગ | ₹2 લાખ પ્રતિ દિવસ | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹10 લાખ દૈનિક |
| લોન ચુકવણી | ₹2 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹10 લાખ દૈનિક |
| મૂડી બજાર રોકાણ | ₹2 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹10 લાખ દૈનિક |
| ક્રેડિટ કાર્ડ ચુકવણી | ₹2 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹6 લાખ દૈનિક |
| વીમા પ્રીમિયમ | ₹2 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન, ₹10 લાખ દૈનિક |
| ડિજિટલ ખાતું ખોલવું | – | ₹5 લાખ પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન |
📊 P2P અને P2M શું છે?
- P2P (Person to Person): જ્યારે એક વ્યક્તિ સીધો જ બીજા વ્યક્તિને પૈસા મોકલે છે. ઉદાહરણ: મિત્રને ₹500 મોકલવું.
- P2M (Person to Merchant): જ્યારે વ્યક્તિ વેપારીને ચૂકવણી કરે છે. ઉદાહરણ: શોપિંગ મોલ, ટ્રાવેલ બુકિંગ, જ્વેલરી સ્ટોરમાં પેમેન્ટ.
👉 નવા નિયમો મુજબ, P2M ટ્રાન્ઝેક્શન માટે મર્યાદા હવે 10 લાખ રૂપિયા સુધી વધી છે.
💍 જ્વેલરી ખરીદી માટે નવા નિયમો
- અગાઉ: પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન ₹1 લાખ સુધી
- હવે: પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન ₹2 લાખ સુધી અને દૈનિક ₹6 લાખ સુધી
આનો અર્થ એ થયો કે હવે મોટી ખરીદી માટે કેશ કે બેંક ડ્રાફ્ટની જરૂર નહીં રહે, ફક્ત મોબાઇલથી જ પેમેન્ટ શક્ય છે.
✈ ટ્રાવેલ બુકિંગ માટે મર્યાદા
- અગાઉ: 2 લાખ રૂપિયા સુધી
- હવે: પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન 5 લાખ રૂપિયા, દૈનિક 10 લાખ રૂપિયા
હવે તમે મોટી ટૂર પેકેજ, ઇન્ટરનેશનલ ફ્લાઇટ્સ અથવા ગ્રુપ બુકિંગ માટે પણ સીધી UPI દ્વારા પેમેન્ટ કરી શકશો.
💳 ક્રેડિટ કાર્ડ બિલ પેમેન્ટ
- અગાઉ: ₹2 લાખ
- હવે: પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન ₹5 લાખ અને દૈનિક ₹6 લાખ
👉 હવે હાઈ-લિમિટ ક્રેડિટ કાર્ડ ધારકોને મોટો લાભ મળશે, કારણ કે તેઓ સરળતાથી મોટું બિલ એક જ વખતમાં UPI દ્વારા ક્લિયર કરી શકશે.
📈 મૂડી બજાર અને રોકાણ
શેરબજાર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ અને અન્ય મૂડી બજાર રોકાણો માટે UPI ટ્રાન્ઝેક્શન મર્યાદા વધારી છે:
- પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન ₹5 લાખ
- દૈનિક ₹10 લાખ
આ પગલાથી ડિજિટલ ઈન્વેસ્ટમેન્ટને વધારાનો પ્રોત્સાહન મળશે.
🏦 લોન ચુકવણી
બેંકો અને NBFC માટે સૌથી મોટો બદલાવ એ છે કે હવે લોન EMI કે લોન ક્લિયરન્સ UPI થી થઈ શકે છે:
- પ્રતિ ટ્રાન્ઝેક્શન 5 લાખ રૂપિયા
- દૈનિક 10 લાખ રૂપિયા
આથી લોન પેમેન્ટ માટે RTGS/NEFT પર આધાર ઓછો થશે.
🛡️ સામાન્ય યુઝર્સ પર અસર
- સુવિધા વધશે – હવે મોટા પેમેન્ટ માટે ચેક કે ડ્રાફ્ટની જરૂર નહીં.
- સમયની બચત – તમામ પેમેન્ટ તરત જ.
- સુરક્ષા – NPCI એ સુરક્ષા માટે મલ્ટી-લેયર્ડ વેરિફિકેશન રાખ્યું છે.
- કેશલેસ ઈકોનોમી તરફ એક મોટું પગલું.
⚖️ લાભ અને ગેરલાભ
✅ લાભ
- મોટી ખરીદી માટે સરળ પેમેન્ટ
- ટ્રાવેલ બુકિંગ અને ક્રેડિટ કાર્ડ બિલ ક્લિયર કરવું સહેલું
- કેશ પર આધાર ઓછો થશે
- નાના-મધ્યમ વેપારીઓને પણ મોટો લાભ
❌ ગેરલાભ
- સાયબર ફ્રૉડનો જોખમ વધી શકે છે
- મોબાઇલ/ઈન્ટરનેટ પર વધુ નિર્ભરતા
- મોટાં પેમેન્ટ માટે OTP ફેલ થવાથી મુશ્કેલી થઈ શકે
🔮 ફ્યુચર ટ્રેન્ડ્સ
- આવનારા સમયમાં UPI ને ગ્લોબલ પેમેન્ટ સિસ્ટમ બનાવવાની યોજના છે.
- કેટલાક દેશોમાં પહેલાથી જ UPI એક્સેપ્ટ થવા લાગ્યું છે (સિંગાપુર, UAE).
- ભવિષ્યમાં ₹50 લાખ સુધીની મર્યાદા પણ શક્ય છે.
📢 સમાપન
UPI ના નવા નિયમો ભારતના ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમ માટે ગેમ ચેન્જર સાબિત થશે. હવે સામાન્ય માણસથી લઈને મોટાં બિઝનેસ સુધી – દરેકને ઝડપી, સરળ અને સુરક્ષિત પેમેન્ટની સુવિધા મળશે.
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો – મોબાઇલમાં હવે “નાની રકમ નહિ, મોટી રકમ” પણ ટ્રાન્સફર થઈ શકશે.
