ભારત અને ચીન એશિયાના બે મહાશક્તિશાળી દેશો છે. બંને દેશોની વસ્તી, અર્થવ્યવસ્થા અને વૈશ્વિક પ્રભાવ તેમને વિશ્વની રાજનીતિમાં અગ્રેસર બનાવે છે. છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી બંને દેશો વચ્ચે સરહદ વિવાદો, આર્થિક સંબંધો, આતંકવાદનો મુદ્દો, અને પ્રાદેશિક સહયોગ જેવા વિષયો ચર્ચાના કેન્દ્ર રહ્યા છે. તાજેતરમાં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે તિયાનજિનમાં યોજાયેલી દ્વિપક્ષીય બેઠક દરમિયાન અનેક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર સર્વસંમતિ बनी.
આ બેઠકમાં મુખ્યત્વે સરહદ પર શાંતિ જાળવવાની, આતંકવાદ સામે સંયુક્ત લડત આપવાની, અને આર્થિક સંબંધોને વધુ મજબૂત કરવાની વાત કરવામાં આવી. સાથે સાથે ભારત દ્વારા 2026માં આયોજિત થનારી BRICS સમિટમાં ચીનના રાષ્ટ્રપતિને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું.
સરહદ મુદ્દો : ભારત-ચીન વચ્ચે લાંબો ઇતિહાસ
ભારત-ચીન સરહદ વિવાદો દાયકાઓથી ચાલતા આવ્યા છે. લદ્દાખ, અરુણાચલ પ્રદેશ, અને અક્સાઇ ચીન જેવા વિસ્તારોમાં તણાવની પરિસ્થિતિ સમયાંતરે સર્જાતી રહી છે. 1962ની યુદ્ધ બાદથી આજદિન સુધી બંને દેશો વચ્ચે સરહદી મુદ્દાઓ ઉકેલાયા નથી.
મોદી-જિનપિંગ બેઠક દરમિયાન બંને દેશોએ નક્કી કર્યું કે –
- સરહદ પર શાંતિ જાળવવી સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા રહેશે.
- પેટ્રોલિંગ દરમિયાન બનતી ઘટનાઓને વિવાદમાં ન ફેરવવી.
- વિશ્વાસ વધારવા માટે લશ્કરી સ્તરે સંવાદ ચાલુ રાખવો.
આ પગલા એશિયાઈ ક્ષેત્રમાં સ્થિરતા જાળવવા માટે અત્યંત જરૂરી છે.
આતંકવાદ મુદ્દે ભારત-ચીનની એકતા
આતંકવાદ એક વૈશ્વિક પડકાર છે, અને ભારત આ મુદ્દે લાંબા સમયથી સક્રિય છે. પાકિસ્તાન દ્વારા મળતા ટેકોને કારણે દક્ષિણ એશિયામાં આતંકવાદનું જોખમ વધુ છે.
આ બેઠકમાં ચીનએ પણ સ્વીકાર્યું કે –
- આતંકવાદ કોઈપણ રાષ્ટ્ર માટે ખતરો છે.
- તેને સમાપ્ત કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ જરૂરી છે.
- ભારત અને ચીન મળીને આતંકવાદી સંગઠનોને નાણાંકીય સપોર્ટ અટકાવવા કામ કરશે.
આર્થિક સંબંધો અને વેપાર
ભારત અને ચીનની અર્થવ્યવસ્થા એશિયા જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં મહત્વ ધરાવે છે.
- ભારત ચીન પાસેથી ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, મશીનરી, ફાર્મા કાચા માલ આયાત કરે છે.
- ચીન માટે ભારત એક મોટો બજાર છે.
આ બેઠકમાં બંને નેતાઓએ ભાર મૂક્યો કે –
- દ્વિપક્ષીય વેપાર ખાધ ઘટાડવી જરૂરી છે.
- ઇન્વેસ્ટમેન્ટ માટે નવા માર્ગ ખુલવા જોઈએ.
- ટેક્નોલોજી, મેન્યુફેક્ચરિંગ, એનર્જી ક્ષેત્રે સહકાર વધારવો જોઈએ.
BRICS સમિટ 2026 : ભારતનું નેતૃત્વ
ભારત 2026માં BRICS સમિટનું આયોજન કરશે. BRICSમાં Brazil, Russia, India, China, South Africa દેશો છે. આ ગ્રુપ વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં મોટો ફાળો આપે છે.
પીએમ મોદીએ શી જિનપિંગને આમંત્રણ આપતા જણાવ્યું કે –
- BRICS એ નવી અર્થવ્યવસ્થાનો પુલ છે.
- ભારતનું નેતૃત્વ વિકાસશીલ દેશોના હિતમાં કામ કરશે.
- ચીનએ પણ આ આમંત્રણ સ્વીકાર્યું અને સંપૂર્ણ ટેકો આપ્યો.
વૈશ્વિક રાજનીતિમાં ભારત-ચીનની ભૂમિકા
- બંને દેશો સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં મહત્વપૂર્ણ અવાજ ધરાવે છે.
- ક્લાઈમેટ ચેન્જ, ઊર્જા સુરક્ષા, ડિજિટલ ઇકોનોમી જેવા મુદ્દાઓ પર સહયોગ જરૂરી છે.
- વૈશ્વિક શાંતિ અને સ્થિરતા માટે ભારત-ચીન સહકાર ખૂબ જ અગત્યનો છે.
પડકારો હજુ બાકી છે
જ્યારે બેઠકમાં અનેક મુદ્દાઓ પર સહમતિ बनी, ત્યારે હજુ પણ કેટલાક પડકારો યથાવત છે:
- સરહદ પર વિશ્વાસનો અભાવ.
- દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં ચીનની આક્રમક નીતિ.
- ભારતના સ્ટ્રેટેજિક ભાગીદારો (અમેરિકા, જાપાન, ઑસ્ટ્રેલિયા) સાથેના સંબંધો.
સમાપન
મોદી અને જિનપિંગ વચ્ચેની આ બેઠક બંને દેશો માટે નવી દિશા નક્કી કરી શકે છે. સરહદ પર શાંતિ, આતંકવાદ સામે લડત, અને આર્થિક સહકાર – આ ત્રણ મુદ્દાઓ પર સહમતિ એ એશિયાઈ રાજનીતિમાં સકારાત્મક સંદેશ આપે છે.
જો ભારત અને ચીન ખરેખર મળીને આગળ વધે તો, વૈશ્વિક સ્તરે તેઓ નવી મેટ્રિક્સ ઓફ પાવર બનાવી શકે છે.
